OPOWIADANIA KULTURALNE

Wstałem rano, żeby wydoić krowę. Zwykle robiły to siostra albo matka, w ostateczności brat, ale pomyślałem sobie - niech tam zrobię rodzinie niespodziankę. Nie lubiłem rano wstawać, ale tego dnia jakoś tak samo mi się obudziło, więc pomyślałem o tej krowie.

Krowa była stara i niewiele było z niej do wydojenia, Pomyślałem więc też, że jak już ją wydoję, to się napiję mleka. Najwyżej nie starczy dla brata, albo dla matki. W końcu kto rano wstaje, temu Pan Bóg daje.

Podstawiłem wiadro pod Mućkę i zacząłem. Wymię miała suche, a cycki cienkie, ale sikało z nich jakoś jakby mocniej niż zwykle. Pewnie się nażarła trawy od sąsiada, bo nasza była marna, choć od tamtej dzieliła ją tylko miedza. Doiłem jednak i doiłem, a w Mućce jakby nie ubywało. Od przybytku głowa nie boli, jak mówią. Zapełniłem wiadro, napiłem się porządnie i dodoiłem znów do pełna. Wiadro zaniosłem do kuchni, a potem poszedłem za stodołę.

Długo coś mnie trzymało, pewnie po tym mleku. Kiedy wróciłem na podwórko, zobaczyłem siostrę z pełnym skopcem.

- Ojciec chyba wiadro w studni utopił - powiedziała - bo nigdzie nie ma.

- Nie ma, bo nadoiłem je z Mućki i wstawiłem do kuchni - wyjaśniłem.

Siostra popatrzyła na mnie z ukosa. Zdziwiła się, że wstałem tak rano i zastanawiał się czy ze mną wszystko w porządku.

- Co się gapisz? - powiedziałem - idź sprawdź, może Mućka zwariowała, ale jest z niej pełne wiadro i skopiec.

Poszła sprawdzać, a tymczasem z chaty wyszła matka i poszła do obory. Patrzyłem, co się stanie. Nie było wiadra i skopca, ale znalazła miskę i zapełniła ją z Mućki po brzegi. Potem jeszcze brat dodoił garnek. Ojciec do krowy się nie dotykał, ale jak wstał i zobaczył nas wszystkich nad pełnymi mleka naczyniami, podrapał się w głowę.

Poszliśmy całą rodziną do obory i dla próby zapełniliśmy jeszcze koryto.

- Musi jakiś cud - powiedziała matka.

- Abo ten nawóz, co go przewiało przez miedzę - zastanawiał się ojciec.

Nie myśleliśmy jednak długo, bo i o czym? Co innego jakby Mućce odjęło, ale jeśli przybyło? Nie mówiliśmy też nic nikomu, bo i po co? Jeszcze by kto struł bydle, albo ukradł. Ludzie są, jacy są. Zresztą nie było wiadomo, czy to już tak będzie, czy tylko raz się przydarzyło.

Po kilku dniach wyszło na to, że na stałe. Mućka wyglądała tak jak przedtem, chuda, koścista z boleściwym spojrzeniem, ale leciało z niej jak z wodociągu, co go sąsiad sobie założył. I to o każdej porze. Po tygodniu ojciec kupił drugie wiadro, ale nie wyglądał na zadowolonego.

- Drogie to wiadro - narzekał - a i jakby było jeszcze jedno, to też by nie wystarczyło. Z Mućki można by tak bez przerwy.

Nie byliśmy tego jednak pewni. Można by ją puścić na trawę i doić nawet jakby żarła, ale mogłoby się przecież nagle skończyć. Mućka to nie rzeka - rozumowaliśmy. Jednak po jakimś czasie ze sprzedanego mleka odłożyliśmy na trzecie wiadro.

Trochę to zaczęło być uciążliwe. Dojenie to nielekka robota, a potem jeszcze zanieść trzy wiadra do skupu. Zwykle matka i siostra doiły, a ja z bratem nosiliśmy. Ojciec przyglądał się i myślał.

Wymyślił, że najprościej byłoby zaprowadzić krowę do skupu i doić na miejscu. Tyle, że ludzie by się zwiedzieli, więc nie był to dobry pomysł. Trochę to ojca zgryzło.

Po prawdzie gryzło nas wszystkich. Z Mućki byłby taki pożytek jak ze stu krów, albo i większy, a my mieliśmy tylko trzy wiadra, skopiec, miskę, garnek i koryto. Tyle dobra się marnowało.

W dodatku ludzie już zaczynali gadać, że coś nie tak, bo niby skąd trzy wiadra z jednej krowy? Tak to sprawy nie dało się dłużej utrzymywać w tajemnicy. Powiedzieliśmy co i jak.

Humory nam się trochę poprawiły, bo inni teraz zaczęli się gryźć, zwłaszcza sąsiad. Mućki trzeba było jednak pilnować, więc przynieśliśmy snopek do obory, żeby i w nocy nie spuszczać krowy z oka.

Z mleka starczyło jednak już wkrótce na baniak i to taki z kółkami. Ojciec kręcił głową, że droższy, ale kupiliśmy. Do baniaka wchodziło dziesięć wiader i obracaliśmy z nim do skupu i do obory kilka razy dziennie. Mogliśmy częściej, ale po południu skup był zamknięty.

- Bo to miastowe prowadzą - zgrzytał zębami ojciec - urlopy sobie robią i inne wolne.

Powoli jednak układało się, tyle że właśnie powoli. Kupiliśmy większy baniak, potem jeszcze większy. Ledwośmy go z bratem pchali. Mućki nie było co prowadzić do skupu, bo musiała przecież żreć. Zaczęliśmy myśleć o samochodzie i cysternie.

Tu jednak pojawił się jeszcze jeden kłopot. Z Mućki leciało bez przerwy, ale jak to z cycka, po trochu. Elektryczna dojarka też niewiele przyspieszała sprawę.

- Że też to zawsze człowiekowi wiatr w oczy - biadolił ojciec - przecież jej cycków nie rozepcham. Niby daje bez przerwy, ale mało - tu kopnął Mućkę w zadek. Przestraszył się jednak zaraz, że coś w krowie popsuje i sprał brata, bo mu się akurat nawinął pod rękę.

Cysternę jednak kupiliśmy, choć ojciec poważnie odchorował wydatek. Wykorzystywaliśmy teraz Mućkę optymalnie i więcej wydoić już się w żaden sposób nie udawało.

- A może by ją tak rozmnożyć? - podsunęła matka.

Teraz dopiero zaczęły się problemy. Ano bo to jak cielną doić? A potem to też nie mleko tylko siara lecieć będzie. Kupę czasu i grosza byśmy stracili, a i bo to wiadomo, czy byłaby akurat jałówka? A jałówka zanim będzie mleczna to też potrwa i nie było pewności czy odziedziczy mleczność po Mućce. A jak po byku, albo po cielaku Mućce odejmie? Ojciec nie sypiał, poczerniał i zmarniał.

- Mówili w szkole o kurze, co znosiła złote jajka - powiedział kiedyś brat. Tym ojca niemal dobił.

- Że też, kurwa, na człowieka to tylko nieszczęścia przychodzą - klął i płakał na przemian ojciec. - Takie złote jajko to jak ze dwa Mućkowe tygodnie, albo i trzy - jęczał.

Tłumaczyliśmy mu, że to bajka, ale nie uwierzył. Patrzył na kury sąsiada z nienawiścią, choć niosły się zwyczajnie i nie najlepiej. Na Mućkę też patrzył z nienawiścią.

Powodziło nam się jednak nieźle. Rozbudowaliśmy gospodarkę, dokupiliśmy ziemi. Sąsiadom było do nas daleko. Ojca tylko to trzymało przy życiu. Kiedy jednak rozmyślał o innych wsiach, o miastach za górami i rzekami smutek wyłaził z niego i zaglądał we wszystkie kąty chałupy.

Jakoś tak na wiosnę nie wytrzymał i zatłukł Mućkę siekierą. Zjedliśmy ją bez wielkiego smaku, sama skóra i kości. Właściwie nie ma co narzekać. Odkuliśmy się na Mućce, choć po prawdzie to nikt już z nas nie tylko mleka nie brał do ust, ale i patrzeć na nie nie mógł. Powiadają, że nie zabija się dojnej krowy. Wymyślił to ktoś, kto zapewne nie spotkał się z takim przypadkiem jak Mućka. Co za dużo, to niezdrowo. A jednak, gdyby ojciec wytrzymał jeszcze trochę ... Fakt, że była stara, ale kto to wie, ile by jeszcze pożyła? A tak trzeba się było wziąć do normalnej roboty. Jak to mówią - bez pracy nie ma kołaczy.

W autobusie była mucha. Nie była duża, taka średnia, zwyczajna. Autobus stał na pętli powoli zapełniając się pasażerami, mucha siedziała na szybie nad wolnym jeszcze fotelem. Taka mucha nie zajmuje wiele miejsca, nie jest konkurencją dla staruszki czy inwalidy, kobiety z siatkami czy zmęczonego dziecka. Jest w porównaniu z wnętrzem autobusu śmiesznie mała, taka jak człowiek w wielkiej hali sportowej, albo nawet mniejsza. A jednak jest właśnie jakoś nie na miejscu. Nie chodzi nawet o to, że nie ma skasowanego biletu, ale jakoś nie pasuje. Jeśli wleci nam przez otwarte okno do mieszkania, albo usiądzie na nosie, kiedy idziemy ulicą, to chociaż nie jest to może przyjemne, to jednak zupełnie zwyczajne. Można ją pacnąć gazetą, kiedy przysiądzie na ścianie, a z nosa odgonić machnięciem ręki. W autobusie to zupełnie inna sprawa.

Trudno właściwie powiedzieć dlaczego autobus nie jest dla much, ale nie jest. Mucha może sobie latać, podróżowanie jakimkolwiek środkiem lokomocji jest jakimś naddatkiem dla owada. Dotyczy to nie tylko autobusów, ale innych pojazdów też, może szczególnie samolotów. Motoryzację człowiek wymyślił dla siebie, po to by uzupełnić swoje ułomności; brak szybkości, skrzydeł, słabe umiejętności pływackie. To całe ruszające się żelastwo jest protezą naszej fizycznej niedoskonałości. Chwalimy się geniuszem, dzięki któremu skonstruowaliśmy wszystkie te maszyny, ale gdzie nam do szybkości geparda, siły słonia, naturalności ryby w wodzie i choćby takiej muchy w locie. Oczywiście taka jest natura tego świata, a jednak nie wyzbyliśmy się zazdrości wobec bardziej od nas utalentowanych, szczodrzej obdarzonych w jakiejś jednej nawet tylko dziedzinie. Nie pociesza nas to, że w czym innym jesteśmy znacznie lepsi. Przynajmniej nie do końca. Jeśli więc wymyśliliśmy autobus, to z pewnością nie dlatego, żeby jeździły nim muchy.

Zresztą dla samej muchy jazda autobusem też przecież nie jest czymś wyjątkowo pożądanym. Może właściwie wszystko jej jedno, ale jeśli jest jakoś przywiązana do swojego terytorium, to ma niewielkie szanse, by na nie kiedykolwiek w życiu powrócić. Nie jest człowiekiem, więc nie będzie tęskniła za pozostawionymi tu dziećmi, rodziną, przyjaciółmi, ale może jej brakować jakiegoś znanego od larwalnego stadium smrodu czy czegoś takiego. Nie bardzo znam zwyczaje much, więc może się mylę, na pewno jednak przejazd w krótkim czasie z jednego końca miasta na drugi, nawet jeśli wziąć pod uwagę postoje w korkach, nie jest sprawą zgodną z naturą. Coś to w przyrodzie zaburza, wprowadza chaos, pociąga za sobą ujemne konsekwencje. Mucha to niby drobiazg, ale od czasu rozbicia atomu robienie z igieł wideł nie wydaje się już tak zupełnie pozbawione sensu.

Mucha zdawała się to instynktownie wyczuwać. Łaziła po szybie nie potrafiąc zrozumieć dlaczego nie może się przez tę przezroczystość przedostać, robiła wrażenie poirytowanej, nieco bezradnej i ogłupiałej. Jej lot przed siebie został nagle powstrzymany, wolność odebrana, naturalne środowisko zmienione. Nie wiedziała, co jest nie tak, ale że coś nie tak jest, czuła. Co gorsza, instynkt nie podsuwał jej żadnego sensownego rozwiązania, zatrzymała się na okiennej szybie, jak człowiek przed nieznanym wymiarem. Na domiar złego autobus ruszył.

Prawa fizyki rzuciły muchą w dół po skosie w stronę przeciwną do kierunku jazdy. Działały bezduszne siły przyciągania i przyspieszenia, ale wyglądało na to, jakby owad świadomie chciał pozostać na miejscu czy wręcz podążać w odwrotnym kierunku. Dało się słyszeć poirytowane bzyczenie, mucha uderzyła kilkakrotnie o szybę i znieruchomiała w jej rogu. Młody człowiek, który właśnie skasował bilet usiadł na miejscu obok.

Trudno powiedzieć dlaczego mucha przeszkadzała młodzieńcowi, ale popatrzył na nią z niechęcią i próbował przegonić machnięciem ręki. Poderwała się, przeleciała kilka zygzaków w górę obijając się o szkło i znowu opadła na gumowe obramowanie. Młodzieniec machnął ręką ponownie. Autobus w tym samym momencie szarpnął w bok i mucha oderwała się od szyby.

Wydawało się, że przeleci na drugą burtę pojazdu, ale pamiętała widać bezsensowny już teraz poprzedni kierunek lotu, więc wróciła na dawną stronę, tyle że o jedno krzesełko dalej. Siedziała tutaj kobieta z dzieckiem w wieku przedszkolnym, młoda i sympatyczna, ładna i zadbana. Dziecko było podobne do matki.

- O, mucha - powiedziało.

- Nie dotykaj - pouczyła je matka - muchy roznoszą zarazki.

Dziecko chciało wiedzieć, co to są zarazki i matka wdała się w dość zawiły wykład na temat żyjątek znacznie mniejszych od muchy, ale bardzo niebezpiecznych, bo powodujących choroby.

Starsza pani siedząca dalej westchnęła i powiedziała:

- Niech pani otworzy okno, to może sobie to paskudztwo poleci.

Pomysł był rozsądny. Młoda kobieta nie mogła jednak otworzyć opornego lufcika. Poprosiła o to w końcu młodzieńca siedzącego przed nią. Nie wyglądał na zachwyconego tym, że musi wykazać się męską siłą, ale zaczął się mocować z okienkiem. Otworzył je w końcu. Mucha jednak nie była na tyle inteligentna, żeby skorzystać z okazji i odzyskać wolność. Latała w poprzek okna, brzęczała, uparcie chcąc sforsować niewidzialną przeszkodę waląc w nią głową. Obie kobiety, młodzieniec i dziecko próbowali popędzić ją w górę, ale bez rezultatu.

- I po co to się tak męczyć? - obruszył się prosty mężczyzna siedzący po przeciwległej stronie - zabić ją i po kłopocie.

- A czym? - zapytał ze złością młody człowiek.

- Gazetą - wzruszył ramionami prostak - niech mu pan pożyczy - popukał w ramię siedzącego przed nim starszego człowieka zatopionego w lekturze czasopisma.

- Pobrudzi się - powiedziała starsza pani.

- Dzieci nie wolno uczyć agresji i zabijania - oponowała matka.

- To niech ją przegoni - prostak poszedł na kompromis - gazetą łatwiej.

Starszy człowiek wstał i chwiejąc się w takt trzęsienia pojazdu próbował nieudolnie przegonić muchę.

- Przewróci się pan - przestraszyła się staruszka - już lepiej żeby pan... - wskazała na młodzieńca.

Młodzian z zaciętym wyrazem twarzy wyciągnął rękę po gazetę. Starszy człowiek jednak nie chciał jej oddać. Obudziła się w nim ambicja i nie ustawał w wysiłkach poradzenia sobie z muchą.

- Poczekaj pan, aż się zatrzymamy na przystanku - poradził prostak.

Wykazywał sporo zdrowego rozsądku jak na swój wygląd, może zresztą polowanie na muchy bywało jego zajęciem w chwilach, kiedy nie miał nic lepszego do roboty. Los muchy zdawał się być przesądzony. Zabiją ją, albo wyrzucą z autobusu. Na przystanku nie będzie trzęsło i nawet staruszek dokona tego bez trudności. Pasażerowie wyraźnie odprężyli się. Przystanek był tuż, tuż, autobus zaczął już nawet zwalniać.

I nagle w muchę wstąpiły niespodziewane moce. Znów zgodnie z siłą bezwładności poleciała do przodu, oderwała się od szyby i zaczęła krążyć jak szalona po wnętrzu autobusu. Nie było mowy o tym, żeby ją trafić. Staruszek przyłożył pismem wsiadającej kobiecie z siatkami, kobieta zaczęła krzyczeć obrażonym głosem, staruszka starała się jej wyjaśnić sprawę, prostak zarechotał, dziecko patrzyło rozszerzonymi oczami, a jego matka próbowała dojść do głosu, żeby, jak się zdaje, powiedzieć coś inteligentnego.

Czas minął, autobus ruszył, mucha znowu usiadła na szybie. Staruszek poddał się w końcu i oddał gazetę młodzieńcowi. Ten radził sobie znacznie sprawniej, choć też bez efektu. Walczył z muchą do następnego przystanku, na którym mucha znowu powtórzyła numer z oderwaniem się od szyby i lataniem po wolnej przestrzeni.

Wsiadło tymczasem kilka osób i w trakcie dalszej jazdy przyłączyło się do polowania. Jeszcze jeden mężczyzna miał gazetę i wspólny wysiłek kierował muchę nieuchronnie w stronę lufcika. Naprawdę niewiele brakowało, by wyleciała na zewnątrz, ale pojazd szarpnął i tak polującym jak i owadowi zabrakło precyzji.

- otwórzcie drugie okno - poradził znowu rozsądnie prostak.

Otworzono znacznie więcej, gdyż w łowy zaangażowany był już cały autobus. Wszyscy machali czym się dało; rękami, ktoś czapką, ktoś chusteczką, ktoś biletem miesięcznym. Wyglądało to jakby pasażerowie w nagłym przypływie sympatii pozdrawiali przechodniów na ulicach i kierowców w samochodach jadących obok. I nagle z wszystkich piersi wyrwał się okrzyk radości. Mucha trafiła wreszcie w lufcik, wyleciała przez niego i wpadła z powrotem następnym oknem. Fizyk z pewnością potrafiłby wytłumaczyć dlaczego tak się stało, ale zamiast uczonego odezwał się prostak:

- A to kurwa sprytna - powiedział.

Przez chwilę większość pasażerów wygłaszała umoralniające sentencję pod adresem niewyparzonego języka prostaka. Mucha miała chwilę czasu na złapanie oddechu. Podróżni sprężyli się jeszcze raz, ale wypadnięcie i wpadnięcie muchy wyraźnie osłabiło w nich ducha walki. Teraz już szybko ogarnęło ich zniechęcenie.

- Właściwie komu przeszkadza ta mucha - odezwał się ktoś.

- Roznosi zarazki - odpowiedziała staruszka.

- Ja i tak zaraz wysiadam - westchnęła kobieta z siatkami.

- Trzeba myć ręce - oznajmił staruszek od gazety.

- Najlepszy jest spirytus - znowu zarechotał prostak.

Wszyscy wyglądali na pogodzonych z losem i dawało się odczuć narastające zobojętnienie. I wtedy mucha przeleciała między głowami wszystkich, uderzyła w przednią szybę, odbiła się i wpadła do oka kierowcy.

Skończyło się na ulicznej latarni. Ofiar w ludziach nie było, choć każdy został trochę poturbowany. Mucha oczywiście nie odniosła żadnych obrażeń. Zresztą nikt już na nią nie zwracał uwagi. Z tego powodu nie umiem powiedzieć, co się z nią stało. Z pewnością nic szczególnie interesującego. Napisano o niej co prawda na drugi dzień w gazetach i artykuły te sprawiły wzmożoną aktywność służb oczyszczania miasta. Być może w wyniku tego zginęła od muchozolu czy innego paskudztwa, niewątpliwie ucierpiało też wielu jej pobratymców. Człowiek okazał w końcu swą wyższość, choć wobec wszechświata i wieczności cała sprawa miała zasięg raczej ograniczony. A zresztą kto to może wiedzieć? W końcu wszystko jest przecież jakimś ogniwkiem w łańcuchu przyczyn i skutków, nawet jeśli istotą wszechrzeczy rządzi przypadek. To opowiadanie też.

Od dłuższego czasu krążyły uporczywe pogłoski, że w mieście ukrywa się słoń. Nikt nie twierdził, że widział zwierzę na własne oczy, a nawet nie umiano pokazać źródła owych pogłosek, ale unosiło się w powietrzu coś w rodzaju lekkiej psychozy i matki wyprawiając dzieci do szkoły mówiły - uważajcie i wracajcie do domu zaraz po lekcjach, słonie nie są niebezpieczne, ale nigdy nic nie wiadomo.

Tylko pozornie wyglądało na to, że sytuacja zakrawa na absurd, a mieszkańcy to zbiorowo rozhisteryzowana banda. Pomyślcie tylko. Pędzicie rano do pracy, widzicie tylko drzwi mającego za chwilę odjechać autobusu, staracie się w przebyć odległość od nich dzielącą jak najszybciej, przepychacie przez tłum. W takich sytuacjach nic się nie widzi, słoń mógłby przejść obok. Albo jedziecie samochodem, posuwacie się żółwio w korku, przed wami inny samochód, za wami też. Jeśli zwracacie na coś uwagę, to tylko na te inne samochody, no, załóżmy, że także na światła, znaki drogowe i przemykające na pasach staruszki. A tak naprawdę, to wielu nie widzi nic, inaczej nie byłoby tyle wypadków. Wracając z pracy to samo.

Ale są jeszcze przecież bezrobotni, wagarująca młodzież, ludzie starsi, matki z nieletnimi dziećmi na spacerze. Oni powinni słonia zobaczyć. Naprawdę? Bezrobotnemu nie chce się w ogóle niczemu przyglądać, poprzez wagary dzieci stają się mało bystre (te które nie wagarują właściwie też dzięki staraniom nauczycieli), ludziom starszym wzrok odmawia posłuszeństwa, a matki nie spuszczają oczu ze swoich pociech. Szansa zauważenia słonia nie jest wielka. I nie rozśmieszajcie mnie bajkami o spostrzegawczych policjantach.

Gdyby taki słoń zaczął rozrabiać to co innego. Słonie są jednak na ogół spokojne i płochliwe. W dodatku są szare. Szare jak chodnik, jak przybrudzone fasady budynków, jak spieszący się do swoich spraw ludzie. Ich barwa jest jakby stworzona do ukrywania się w mieście, mimikra, ewolucyjne przystosowanie. Mogą udawać dom, rzucone na kupę płyty chodnikowe, pryzmę wykopanej ziemi, albo barakowóz. Mogą się schować w bramie, albo między zaparkowanymi ciężarówkami. Mogą wejść do metra, albo stanąć pod mostem. Właściwie starczy, że staną nieruchomo przy ścianie.

A jest jeszcze czynnik psychologiczny. Czy uwierzylibyście własnym oczom widząc słonia idącego przed wami chodnikiem? Jeśli nawet, to kto by wam uwierzył, gdybyście zaczęli o tym opowiadać? Gdybyście narobili wrzasku, może kilka osób przyjrzałoby się wam uważniej, a tymczasem słoń schowałby się za rogiem. Wyobrażacie sobie człowieka stojącego na ulicy i krzyczącego - słoń! słoń! Można się co najwyżej popukać w głowę. Podejrzewam, że niejedno bystre dziecko dostało od ojca nieźle w dupę czy to za głupie kawały, czy też za opowiadanie bredni. Te naprawdę bystre siedzą cicho. Nawet gdybyście zaczęli je kroić, nie puszczą pary z gęby.

Jednak to, że zaczęto o ukrywającym się słoniu mówić jest początkiem prowadzącym do słonia złapania. Z pewnością nie nastąpi to prędko. Na razie nikt przy zdrowych zmysłach, czy choćby tylko trzeźwy, w plotki nie uwierzy. Z czasem jednak zacznie się myśleć, że coś w tym gadaniu może być z prawdy. Później tak wierzący jak i nie wierzący zaczną się grupować w stowarzyszenia, komitety, pewnie nawet w sekty i partie polityczne. Wierzący będą dostarczali niezbitych dowodów, niewierzący będą je z uporem odrzucali. Taki impas będzie trwał, ale kiedyś nastąpi przełom. Wtedy zacznie się polowanie na słonia. Założę się, że weźmie w nim udział całe miasto. Finał będzie odwlekany wtedy już tylko przez bałagan, nie oszukujmy się jednak, dni, może już tylko godziny ukrywającego się słonia będą wtedy policzone. Będzie miał szczęście, jeśli skończy się tylko na zamknięciu w ZOO.

Wszystkim zajmie się oczywiście prasa, radio, a zwłaszcza telewizja. Schwytanie słonia to przecież nie lada sensacja, nie przydarza się coś takiego codziennie nawet w Afryce czy Indiach. Przez kilka dni będzie wrzało, huczało, potem ucichnie. Może kiedyś nakręcą o tym film, albo cała sprawa odżyje nieoczekiwanie za kilka lat, przy okazji wykrycia jakichś malwersacji uczynionych w trakcie polowania. Nie sądzę jednak, by ktoś dał się nabrać na kolejne łowy. Każdy następny słoń będzie już znacznie mniejszy, mniej atrakcyjny. Tym samym te inne mogą się czuć bezpieczne, a czy chcecie mi wierzyć, czy nie - w naszym mieście jest pełno słoni.

Laureat pierwszej nagrody na festiwalu piosenki nie przypadł do gustu publiczności. Dość często się zdarza, że werdykt jury nie pokrywa się z odczuciami i preferencjami widzów i właściwie w całym wydarzeniu nie byłoby nic nadzwyczajnego. Kontrowersyjny laureat był człowiekiem młodym i przyszłość z pewnością zweryfikowałaby decyzję jurorów na korzyść lub niekorzyść zwycięzcy. 

Przewodniczący szacownego grona oceniającego nie był jednak usatysfakcjonowany chłodną reakcją zgromadzonych na sali. Trzeba tu zaznaczyć, że mimo wyraźnego niezadowolenia, widownia zachowywała się jednak kulturalnie, ale widać przewodniczącemu brakowało jej entuzjazmu, bo zaczął przekonywać ludzi do swoich racji.

Mówił ze znawstwem o walorach wokalnych nagrodzonego, podkreślał oryginalność barwy głosu i jego skalę, chwalił wyjątkową muzykalność młodego artysty, jego niewątpliwą indywidualność, nieprzeciętność, nietuzinkowość. Mimo bardzo przekonywującego tonu i niepodważalnych argumentów, publiczność jakoś nie chciała zmienić zdania. Słuchała cierpliwie słów przewodniczącego i niektórzy nawet wyraźnie wykazywali dobrą wolę, chcąc zrozumieć stanowisko profesjonalistów. Na twarzach większości ludzi malowała się jednak niejaka bezradność, trochę taka jak u dzieci, kiedy się im mówi, że szpinak jest bardzo zdrowy. 

Przewodniczący, widząc to, wziął głęboki oddech. Z podziwu godną cierpliwością zaczął tłumaczyć pewne znane tylko wybitnym zawodowcom niuanse muzyczne, wydawało się nawet w pewnym momencie jakby wyraźnie brakowało mu tablicy, na której mógłby narysować pięciolinię. Publiczność zaczęła zdradzać objawy lekkiego znużenia. 

Przewodniczącemu przyszła ze spontaniczną pomocą jedna z jurorek, znana specjalistka od muzyki rozrywkowej. Powtórzyła ona w całej rozciągłości argumentację swego przedmówcy i dodatkowo wytknęła kilka mankamentów innym młodym piosenkarzom występującym w konkursie. Przez salę przeszedł cichy pomruk niezadowolenia.

Sekretarz jury, stary pracownik kultury, mający wielkie wyczucie i jeszcze więcej taktu, zabrał głos, by rozładować delikatnie napinającą się atmosferę, kiedy jednak zaczął po trosze przyznawać rację publiczności i tłumaczyć na czym polegają różnice w osądach specjalistów i amatorów, przewodniczący przerwał mu w ostry sposób, mówiąc, że uleganie niewybrednym gustom parweniuszy prowadzi na bezdroża taniego populizmu i muzyki disco-polo. Ludzie na sali zaczęli się nawet uśmiechać, rozbawieni pyskówką jurorów, ale to wyraźnie zirytowało, zapalczywą członkinię komisji, która, uznając publiczność za ignorantów, w płomiennej tyradzie przedstawiła wszystkie zasługi przewodniczącego i jego profetyczny wręcz dar rozpoznawania prawdziwych talentów. Na sali odezwały się pierwsze gwizdy. 

Konferansjer, który w czasie ogłaszania werdyktu trzymał się z boku, zaapelował do widzów o kulturalne zachowanie. Wezwanie popularnego prezentera może odniosłoby pożądany skutek, ale podjudzony przez krewką koleżankę przewodniczący nie omieszkał zauważyć, że do braku kompetencji, jak widać i słychać, dołączyło się również chamstwo. Gwizdy wzmogły się, a niektórzy z widzów zaczęli rytmicznie tupać. 

Przewodniczący wdał się w słowną polemikę z pierwszym rzędem, dzielnie sekundowała mu nieustraszona jurorka. Nie ma sensu przytaczać treści owego dyskursu, zwłaszcza, że tak publiczność jak i przewodniczący nie przebierali w słowach, a treści merytoryczne zeszły już na zupełnie marginalne tory. Kiedy awantura osiągnęła temperaturę wrzenia i nie bardzo było wiadomo, co może nastąpić za chwilę, konferansjer, w rozpaczliwym przebłysku estradowego refleksu, dał orkiestrze znak i krzycząc do mikrofonu zapowiedział występ laureata. 

Zwycięzca, nie posiadając się ze szczęścia, cały rozdygotany i nie bardzo wiedzący, co się wokół niego dzieje, wyszedł na rzęsiście oświetloną reflektorami scenę. Trudno powiedzieć dlaczego wtedy właśnie stało się to, co się stało. Niewątpliwie była to kulminacja całej sytuacji, zenit, moment, w którym zbiegły się wszystkie napięcia koncertu finałowego i wywołanej uporem przewodniczącego rozróby. Dość, że publiczność zobaczywszy, Bogu ducha winnego przecież, młodego piosenkarza, nagle straciła zainteresowanie członkami jury i z dzikim wyciem obrzuciła młodzieńca czym popadło. Posypały się na niego puszki coca coli, wszelkiego rodzaju owoce, cukierki, chipsy, krakersy, hamburgery, słowem różne różności, które widzowie konsumowali i nie tylko, a jakie w ogólnej masie, która oblepiła artystę trudno było do końca rozpoznać. 

Młodzieniec zrezygnował z kariery estradowej. Skończył studia inżynierskie i stał się zwyczajnym, choć porządnym człowiekiem. Śpiewał też odtąd z wyraźną niechęcią nawet przy goleniu. Przewodniczący jury nadal zasiada w tych szacownych gremiach na innych festiwalach. Niektórzy piosenkarze odmawiają w nich jednak udziału. Sekundująca mu wówczas jurorka twierdzi, że prawdziwa sztuka obroni się mimo wszelkich przeszkód, przeciwności i innych głupot. Co do tego nikt nie ma raczej wątpliwości.

Karierę pieśniarza Stefan Pazur zwany "Lwem" zaczął w wieku zdecydowanie dojrzałym i przez całkowity przypadek. Jego żona wygrała w jakimś konkursie telewizyjnym dwa bilety do opery i małżonkowie postanowili je, choć bez specjalnego entuzjazmu, wykorzystać.

Wcześniej mimo, że uważali się za ludzi kulturalnych, rzadko bywali w teatrze, jednak raczej z lenistwa, niż braku zainteresowania. Opera szczególnie Stefana specjalnie nie pociągała. Nie rozróżniał słów, zwłaszcza w ariach sopranistek, nie potrafił nadążyć za akcją i bardzo szybko przestawał wiedzieć, o co właściwie chodzi w przedstawieniu. Żona starała mu się wytłumaczyć, że powinien skupić się na samym pięknie śpiewu, podziwiać barwę i skalę głosu artystów, szóstym zmysłem wyczuwać dramaturgię spektaklu. Taki jednak sposób odbioru dzieła był dla Stefana Pazura zbyt skomplikowany. 

Jako człowiek konkretny, kiedy nie miał do czynienia z jasno wyłożoną treścią, czuł się zagubiony, odżywały się w nim jakieś bliżej nieokreślone kompleksy i w końcu w stanie pewnego braku równowagi psychicznej, wycofywał się na tereny bardziej swojskie, włączając choćby telewizor i oglądając jakiś serial w rodzaju McGyvera. 

Muzyka, która do niego docierała nie była w jakimś specjalnie dobrym guście. Czasami przyczepiał się do niego refren aktualnego właśnie przeboju, innym razem przypominał sobie piosenkę słyszaną w młodości. Można powiedzieć, że miał przeciętną wrażliwość przeciętnego człowieka i każdy rodzaj sztuki traktował jako przyjemne urozmaicenie wolnego czasu. Preferował oczywiście rozrywkę lekką, łatwą i przyjemną, a "Pajace" Ruggiera Leoncavallo do takiej raczej nie należą. Ignorancja Stefana Pazura nie była jednak aż tak daleko posunięta, aby uważał, że kompozytor ma na omię Leon i że właśnie idą z żoną do cyrku. 

Trzeba przyznać, że w czasie spektaklu Stefan trzymał się dość długo dzielnie i zasnął dopiero po dłuższym czasie zaciętej walki z opadającymi powiekami. W pewnym sensie było to uzasadnione nie tylko brakiem odpowiedniej wrażliwości Stefana Pazura. Spektakl był marnie wyreżyserowany, występowali w nim śpiewacy raczej drugorzędni, w dodatku był środek tygodnia, sala zapełniona głównie wycieczkami szkolnymi i nikt z artystów specjalnie się nie wysilał. 

Kiedy Stefan zaczął chrapać najpierw usłyszała to tylko jego żona. W domu zwykle w takich sytuacjach cicho gwizdała, ale nie wypadało przecież robić czegoś takiego w operze. Próbowała więc delikatnymi szturchnięciami obudzić męża, ale ten miał twardy sen, w dodatku muzyka była niezbyt głośna i działała niemal jak kołysanka. Stefan odsunął się w kąt fotela odległy od żony i chrapał w ucho jakiejś tłustej blondynce, wyraźnie zdegustowanej całą sytuacją. Po chwili kilka jeszcze osób wyraźnie poirytowanych zaczęło sykać, a siedząca rząd dalej młodzież chichotała w nieprzyjemny sposób. Żona Stefana szturchnęła go energiczniej, ale on, starając się tylko przewrócić na drugi bok, przygniótł rękę tłustej blondynki. Kobieta wrzasnęła piskliwie, młodzież głośno zarechotała, przez salę przeszedł szmer oburzenia, a chcąca ratować sytuację żona gwizdnęła i jakoś w tym zamieszaniu zamiast cicho jak zamierzała, wyszło jej głośno. Artyści zmieszali dźwięki, orkiestra zgrzytnęła fałszywie i nagle obudzony ze snu Stefan Pazur zaśpiewał przejmującym tenorem "śmiej się pajacu". Na sali zrobiło się nienaturalnie cicho, dyrygent przymuszony jakąś nieznaną siłą, doprowadził orkiestrę do porządku i muzycy zagrali tak, jak nigdy przedtem, nawet na premierach z zaproszonymi gwiazdami światowej sławy. Tenor śpiewający partię pierrota w tym momencie stracił na zawsze głos. Przez jakiś czas później pozywał Stefana Pazura do sądu o odszkodowanie, aż wreszcie bogaty i sławny już wówczas Stefan "Lew" załatwił sprawę polubownie, przekazując pokrzywdzonemu artyście znaczną sumę. 

Właściwie nie udało się dociec w jaki sposób w Stefanie obudził się ten lew talentu. Czy wyzwolił go pisk przygniecionej blondynki, czy gwizd żony, czy też jakiś inny nierozpoznany w ogólnym tumulcie bodziec, ewentualnie wszystko to razem wzięte ? Psychologowie byli zgodni jedynie co do tego, że aria pierrota musiała już wcześniej tkwić w podświadomości Stefana, a we śnie dotknął on jakichś głębi, w których kryły się jego ukryte zdolności. Nagłe wyrwanie ze snu spowodowało ich gwałtowną erupcję. Bez względu na to, czy nauka ma w tym przypadku rację, jest to przynajmniej próba jakiegoś w miarę spójnego wyjaśnienia niezwykłego zjawiska. 

Zaraz po spektaklu Stefan Pazur otrzymał od dyrektora opery propozycję stałego kontraktu, ale mająca zmysł byznesu małżonka wzięła sprawy w swoje ręce i wynegocjowała znacznie lepsze warunki niż proponowano na początku. Później na tyle zręcznie pokierowała karierą małżonka, że znacznie przebił sławą i popularnością słynnych trzech tenorów, którzy zresztą zbyt często występując na otwartych przestrzeniach stadionów i parków, nieco nadwątlili swe siły. Nie zniżający się do taniej komercji Stefan "Lew" uniknął mylenia go z Mickaelem Jacksonem i innymi gwiazdorami rocka. Jego życie toczyło się od momentu pamiętnego przebudzenia jak sen. W gruncie rzeczy nigdy nie był do końca pewien, czy się rzeczywiście wtedy obudził.